Bài 4: Vì sao án chậm thi hành?

VƯỚNG MẮC

Quá trình tổ chức thi hành án gặp nhiều khó khăn, vướng mắc dẫn đến kéo dài thời gian, án tồn đọng. Tại hội nghị triển khai công tác thi hành án dân sự năm 2020 do Cục thi hành án dân sự tỉnh tổ chức, đồng chí Trần Thanh Út - Trưởng Phòng Nghiệp vụ và tổ chức thi hành án Cục thi hành án dân sự tỉnh cho biết nhiều vụ việc do các tổ chức tín dụng, ngân hàng khi ký hợp đồng thế chấp không thẩm định rõ tài sản thế chấp, đến khi kê biên, bán đấu giá tài sản tổ chức thi hành án gặp một số vướng mắc khó xử lý như trên đất có mồ mả, nhà của người khác. Nhà ở cất trên đất ven sông thuộc khu vực thành phố, trung tâm chợ của huyện, xã, phường, thị trấn không thuộc diện được cấp chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng thực tế có trường hợp người dân vẫn chuyển nhượng bằng giấy viết tay. Các căn nhà này dù giá trị lớn vài trăm triệu đồng đến hàng tỷ đồng nhưng cơ quan thi hành án dân sự không thể kê biên, bán đấu giá do chưa thuộc diện được cấp chứng nhận quyền sử dụng đất.

Việc kê biên, bán đấu giá tài sản để thi hành án thường kéo dài cũng là nguyên nhân ảnh hưởng tiến độ tổ chức thi hành án. Theo một số chấp hành viên, tâm lý nhiều người dân còn e ngại khi mua tài sản bán đấu giá để tổ chức thi hành án nên nhiều tài sản khi đưa ra bán đấu giá, giảm giá nhiều lần nhưng vẫn không có người mua. Một số người phải thi hành án và những người liên quan có hành vi ngăn cản, đe dọa người có nhu cầu mua tài sản nên việc tổ chức bán đấu giá tài sản gặp khó khăn. “Ở huyện An Biên, có trường hợp bán đấu giá tài sản thi hành án là biệt thự có giá khởi điểm 18 tỷ đồng, qua nhiều lần giảm giá còn 7,8 tỷ đồng nhưng vẫn không có người mua”, đồng chí Trần Hoàng Anh - Chi cục trưởng Chi cục thi hành án dân sự huyện An Biên nêu dẫn chứng. Theo thống kê của Cục thi hành án dân sự tỉnh, hiện toàn tỉnh có 176 việc bán đấu giá chưa thành, trong đó bán đấu giá từ lần thứ 10 trở lên còn 9 việc nên chưa thể thi hành dứt điểm. Nhiều trường hợp tài sản kê biên có xảy ra tranh chấp dù tòa án đã thụ lý nhưng chậm giải quyết, xét xử nên chưa thể thực hiện các bước tiếp theo của việc thi hành án. Một số quyết định, bản án của tòa án tuyên không rõ, sai sót nhưng chậm giải thích cũng là nguyên nhân dẫn đến một số án tồn đọng từ năm này sang năm khác. Theo Cục thi hành án dân sự tỉnh, hiện vẫn còn 17 việc chưa thể thi hành do đang đợi văn bản giải thích các quyết định, bản án của tòa án.

Ngoài khó khăn, vướng mắc trên, nhiều cơ quan thi hành án dân sự vướng vào trường hợp như người phải thi hành án không có tài sản để thi hành hoặc bỏ địa phương đi nơi khác không rõ địa chỉ; người phải thi hành án đang chấp hành hình phạt tù nên không có điều kiện thi hành án. Đối với việc thi hành án có giá trị nhỏ rất khó thi hành do tài sản kê biên để thi hành án không tương xứng nghĩa vụ thi hành án... Bên cạnh đó, thủ tục hành chính trong thi hành án dân sự còn nhiều ràng buộc, nhiều vụ việc phức tạp liên quan đất đai phải trải qua nhiều khâu như xác minh, thẩm định giá, kê biên bán đấu giá tài sản nên mất nhiều thời gian giải quyết.

NHIỀU NGUYÊN NHÂN

Một trong những nguyên nhân chính làm ảnh hưởng tiến độ thi hành các vụ án là ý thức chấp hành của người thi hành án chưa cao. Nhiều người cố tình trốn tránh, không chịu thi hành án và tìm mọi cách để gây khó khăn cho cơ quan thi hành án dân sự, có đương sự cố tình khiếu nại, tố cáo để trì hoãn việc thi hành án. Đồng chí Nguyễn Văn Bảy - Chi cục trưởng Chi cục thi hành án dân sự huyện Vĩnh Thuận cho biết: “Nhiều trường hợp khi chấp hành viên đến kê biên, thẩm định giá tài sản, đương sự chống đối, không hợp tác, thậm chí đe dọa dẫn đến vụ việc kéo dài, gây khó khăn trong quá trình thi hành án”.

Đại diện lãnh đạo một chi cục thi hành án dân sự trong tỉnh (đứng) nêu những khó khăn, vướng mắc trong công tác tổ thi hành án dân sự của đơn vị trong 2 tháng đầu năm 2020, tại cuộc họp giao ban công tác thi hành án dân sự do Cục thi hành án dân sự tỉnh tổ chức sáng 6-3-2020.

Nhiều vụ việc dù cơ quan thi hành án dân sự nhiều lần đến vận động, thuyết phục đương sự tự nguyện thi hành án nhưng không thành công. Do đó, phải sử dụng đến biện pháp cưỡng chế thi hành án để bảo đảm kỷ cương, tính nghiêm minh của pháp luật. Năm 2019, các cơ quan thi hành án dân sự trong tỉnh ban hành 340 quyết định cưỡng chế thi hành án. Tuy nhiên, một số vụ việc dù cưỡng chế thành công nhưng sau đó bị đương sự quay lại tái chiếm tài sản thi hành án.

Ngoài những nguyên nhân khách quan, ngành thi hành án dân sự tỉnh thẳng thắn nhìn nhận những nguyên nhân chủ quan dẫn đến án chậm thi hành còn nhiều. Theo Cục thi hành án dân sự tỉnh, việc phối hợp giữa các cơ quan thi hành án dân sự, chấp hành viên với các cơ quan, ngành hữu quan đôi lúc chưa chặt chẽ nên ảnh hưởng tiến độ thi hành án. Lãnh đạo một số cơ quan thi hành án dân sự chưa sâu sát hoặc có chỉ đạo nhưng thiếu kiểm tra, đôn đốc việc tổ chức thi hành án của các chấp hành viên. Một số chấp hành viên khi thực hiện nhiệm vụ gặp khó khăn, phức tạp nhưng thiếu kiên quyết xử lý theo thẩm quyền nên kết quả tổ chức thi hành án chưa cao, án tồn đọng kéo dài. Một vài chấp hành viên còn thiếu sót trong trình tự thi hành án như chậm xác minh điều kiện thi hành án, chưa kịp thời tổ chức việc kê biên, xử lý tài sản thi hành án từ đó dẫn đến khiếu nại...

Những năm gần đây, lượng án thụ lý có xu hướng tăng nhưng biên chế ngành thi hành án dân sự không tăng nên cũng ảnh hưởng đến việc tổ chức thi hành án. Năm 2019 có 21.238 vụ việc thụ lý thi hành nhưng toàn tỉnh chỉ có 78 chấp hành viên, bình quân mỗi chấp hành viên phải xử lý 272 vụ việc, có nơi chấp hành viên phải xử lý 400 vụ việc như ở Chi cục thi hành án dân sự huyện Hòn Đất. Theo đồng chí Lương Ngọc Thông - Chi cục trưởng Chi cục thi hành án dân sự huyện Hòn Đất, do số lượng án tăng nhiều nên có thời điểm chấp hành viên bị quá tải, ảnh hưởng tiến độ thi hành án.

Dù nguyên nhân khách quan hay chủ quan nhưng tình trạng nhiều án chậm thi hành, án tồn đọng nhiều đồng nghĩa với việc nhiều người chưa được đảm bảo quyền lợi hợp pháp. Điều này làm giảm lòng tin của nhân dân đối với cơ quan bảo vệ pháp luật. Do đó, để công tác thi hành án dân sự đáp ứng mong muốn của xã hội, các cơ quan thi hành án dân sự đang nỗ lực tháo gỡ vướng mắc, khắc phục hạn chế để làm tốt hơn công tác thi hành án dân sự, đáp ứng yêu cầu của nhân dân, xã hội.

Bài và ảnh:TÚ LY