“Giữ lửa” nghề vót đũa tre truyền thống

QUA BƯỚC THĂNG TRẦM

Vừa chẻ nhỏ lóng tre, bà Thị Lạc (47 tuổi), thành viên Tổ hợp tác vót đũa ấp Xẻo Cui nói: “Nghề vót đũa này có từ thời ông nội tôi, đến thời cha tôi, vợ chồng tôi, các con đều giữ nghề. Dù vót đũa tiền kiếm được không nhiều nhưng đủ để tiêu xài hàng ngày trong gia đình, lo cho con cái học hành. Lợi nhuận từ làm ruộng, chăn nuôi nhờ vậy mà tích lũy được”.

Mỗi ngày bà Lạc có thể vót được 150 đôi đũa, giá bán từ 100.000-250.000 đồng/100 đôi, tùy theo đũa thường hay đũa đặt. Trừ chi phí mua tre nguyên liệu, ngày công, bà Lạc còn lãi 100.000 đồng/ngày.

Chị Thị Ngọc (bên trái) - thành viên Tổ hợp tác vót đũa Xẻo Cui đang phơi đũa.

Theo bà Thị Ước (67 tuổi), ngụ ấp Xẻo Cui, từ thời cha bà đã lấy nghề vót đũa bán để kiếm tiền mua gạo. Như một lẽ tự nhiên, bà Ước cũng học nghề từ cha rồi giữ nghề đến giờ. Xóm đũa tồn tại suốt hơn 50 năm, trải qua nhiều thăng trầm, có lúc điêu đứng vì đũa nhựa, đũa sắt ồ ạt ra đời.

Qua quá trình sử dụng các loại đũa công nghiệp, nhiều người tiêu dùng thấy khuyết điểm của những loại đũa này như trơn khó gắp, gặp nóng dễ bị chảy nên quay lại dùng đũa tre quen thuộc, từ đó xóm đũa tiếp tục hoạt động nhộn nhịp.

Do diện tích trồng tre tại địa phương ngày càng bị thu hẹp, muốn có tre để vót đũa, người dân Xẻo Cui phải sang nơi khác mua. Vì vậy, khi sản phẩm bán ra, thu lợi nhuận không còn nhiều như trước. Số thanh niên không còn trụ được với nghề nên làm công nhân cho các công ty, xí nghiệp. Những người còn giữ nghề đến nay đa phần là người già, phụ nữ rảnh rang lúc nông nhàn. Điều đáng mừng là lượng đũa làm ra tiêu thụ ổn định, giá bán có phần cao hơn trước nên người làm nghề vót đũa ổn định cuộc sống.

CHẤT LƯỢNG LÀM NÊN THƯƠNG HIỆU

Theo các hộ dân vót đũa ấp Xẻo Cui, để có được đôi đũa tốt, đảm bảo chất lượng, người làm đũa phải lựa chọn những cây tre thật già từ 2-3 năm tuổi. Trải qua nhiều công đoạn từ khâu đốn tre, cắt, chẻ, vót, làm bóng mới có được đôi đũa hoàn chỉnh.

Chị Thị Ngọc, thành viên Tổ hợp tác vót đũa ấp Xẻo Cui được xem là một trong những “bàn tay vàng” của xóm đũa cho biết: “Ngoài chọn tre mạnh tông già để vót, muốn đũa sử dụng được lâu dài, không bị mối mọt và có màu sắc sáng bóng thì khi đũa được vót xong phải qua công đoạn xử lý ngâm nước muối đun sôi hoặc nước trà khoảng vài giờ, rồi đem đũa phơi nắng 2 ngày cho thật khô mới sử dụng. Nhiều người mua rồi lại giới thiệu cho người khác nên đũa tre Xẻo Cui ngày càng được nhiều người biết đến. Ngoài người địa phương, một số nhà hàng, quán ăn trong tỉnh, nhiều người ở Hậu Giang, TP. Cần Thơ, Trà Vinh… cũng thường đặt đũa ở đây”.

Tổ hợp tác vót đũa Xẻo Cui thành lập từ năm 2015, có 20 hộ dân tham gia. Ngoài hỗ trợ nhau trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, các thành viên còn được tạo điều kiện vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội thông qua Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Hòa Thuận để mua tre nguyên liệu.

Các thành viên Tổ hợp tác vót đũa Xẻo Cui đang khẩn trương vót đũa để kịp giao cho nhà hàng.

Với mục tiêu đảm bảo an toàn sức khỏe người tiêu dùng, đến nay, người dân xóm đũa Xẻo Cui vẫn quyết định giữ nguyên màu của đũa tre truyền thống được làm thủ công, không sử dụng bất cứ một loại hóa chất hay phẩm màu nào. Đũa tre Xẻo Cui từng được chọn để trưng bày, triển lãm tại các hội chợ, sự kiện ở huyện, tỉnh nhằm giới thiệu đến người dùng sản phẩm đặc trưng truyền thống của địa phương.

Theo đồng chí Dương Thị Hòa - Đảng ủy viên, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Hòa Thuận, Xẻo Cui là ấp còn nhiều khó khăn. Năm 2010, số hộ nghèo trong ấp là 61 hộ, nay giảm còn 11 hộ. Nhiều hộ nhờ làm nghề vót đũa truyền thống mà vươn lên thoát nghèo. Đây cũng là sự nỗ lực chung tay giúp đỡ của địa phương để người dân an cư lạc nghiệp.

Chị Danh Thị Quen - tổ trưởng Tổ hợp tác vót đũa Xẻo Cui nói: “Khó khăn của bà con vót đũa hiện nay là thiếu vốn mua nguyên liệu. Do phải cưa tre bằng tay nên đôi khi bị xéo làm hao tre. Bà con mong chính quyền địa phương quan tâm hỗ trợ máy cưa tre, giúp đỡ vốn và có định hướng đa dạng hóa sản phẩm từ việc tận dụng những gốc tre phế phẩm để bà con có thêm thu nhập”.

Rời ấp Xẻo Cui, mang theo hình ảnh đẹp về những người cần mẫn, chịu khó. Mong rằng, một ngày không xa nơi đây sẽ trở thành một làng nghề sung túc nếu được các cấp, ngành và chính quyền địa phương tiếp tục đồng hành trong hành trình xây dựng và phát triển thương hiệu sản phẩm đũa tre truyền thống Xẻo Cui.

Bài và ảnh: BÍCH LINH