Xuân về bên chái bếp của mẹ

Tôi nhớ nhất những giọt mồ hôi, giọt nước mắt cay vì khói bếp trên gương mặt của mẹ. Ở quê, ngày tết lúc nào mẹ cũng chuẩn bị bữa cơm tươm tất cho chồng con.

Bữa cơm mẹ nấu bằng bếp củi bốc lên mùi khói xen lẫn mùi bánh mứt. Khói bếp mịt mù, khói rơm, khói củi ướt hăng cay xè sống mũi, khói trấu giòn tan, gãy vụn...

Chái bếp của mẹ những ngày tết vẫn luôn đỏ lửa.

Bếp của mẹ nấu bằng củi nên tro bám nhiều, khói ám đen vách nhà, bồ hông đu đầy trên mái. Không gian bếp không đủ rộng để chứa nhiều đồ, nhưng thứ gì mẹ tôi cũng muốn giữ lại, dù ngổn ngang. Dường như mọi thứ đều là một phần ký ức của chị em tôi, mẹ không nỡ bỏ đi.

Phía dưới gian lò và bên hông bếp, cha tôi che một bên để chứa củi cho khỏi bị ướt vào mùa mưa. Chái bếp đã trở thành không gian sinh hoạt của gia đình, nhưng mẹ là người gắn bó với bếp nhiều nhất.

Mứt cà chua vừa được mẹ sên xong.

Mẹ sên mứt dừa, mứt cà chua, mứt rừng hay nấu nồi thịt kho hột vịt để tết đãi khách. Mẹ tôi ít khi ra chợ mua nguyên liệu về làm mứt mà tận dụng những thứ sẵn có trong vườn, ngoại trừ đường và những thứ không có trồng.

Nhìn cách mẹ tỉ mẩn chọn từng miếng dừa, những trái cà chua hay những trái me vừa già... cũng đủ biết mẹ cẩn thận trong làm những món mứt thế nào, miếng nào miếng nấy rất đẹp.

Cuối năm là thời điểm mọi người bắt đầu tụ họp về gia đình, cùng quây quần bên nhau, gói những chiếc bánh thơm ngon để chuẩn bị cho ngày tết đầm ấm.

Chị em tôi thích thú ngồi kế bên rổ nguyên liệu của mẹ, mắt nhìn những thao tác của mẹ rồi lâu lâu hỏi những câu vu vơ: “Làm chi nhiều vậy mẹ? Làm ăn thôi có cần đẹp vậy không?". Mẹ tôi bảo, để dành sau tết, con mang một ít đi làm, vui với bạn bè coi như quà quê mẹ gửi. Chái bếp nhỏ tưởng chừng chật chội nhưng lại là nơi những đứa con của mẹ học được biết bao nhiêu bí quyết trong việc bếp núc.

Món này được người dân quê tôi gọi là chả lạnh (hay còn gọi là thịt nguội).

Những tháng ngày đi làm xa, mỗi lúc về đã thấy chái bếp nhỏ của mẹ đỏ rực lửa. Mẹ lấy từng cây củi nhỏ bỏ vào lò, miệng thì không ngừng kể chuyện.

Mẹ kể, năm nay cha làm lúa được mùa, tôm và cua thả trong vuông lớn nhanh, dịp tết bán có tiền kha khá. Tôi đi làm xa không biết tình hình ở nhà thế nào, khi về có dịp nghe mẹ kể lại. Niềm vui của mẹ những ngày tết là được làm những món ăn ngon cho cả gia đình cùng ăn.

Mâm cơm ngày 30 tết đơn giản nhưng ấm cúng.

30 tết, bếp được dọn gọn gàng, nồi thịt kho sôi sùng sục, mâm cơm cúng ông bà đơn sơ nhưng thành kính, cũng là lúc cả nhà chính thức nghỉ ngơi, đón tết.

Bây giờ, dù có bếp ga, bếp điện nhưng mẹ vẫn thích nấu củi. Mẹ bảo, mẹ quen vậy rồi!

Bài và ảnh: THỦY TIÊN