Khởi kiện yêu cầu trả lại con kênh cho Nhà nước, tòa án thụ lý là không đúng pháp luật

Ông N.V.G (SN 1976), ngụ xã Hòa Điền (Kiên Lương) khởi kiện, yêu cầu ông L.C.K (SN 1976), ngụ xã Thuận Yên (TP. Hà Tiên) giao trả hiện trạng con kênh của Nhà nước để làm lối đi công cộng và dẫn nước phục vụ sản xuất. Đơn khởi kiện của ông G đã được Tòa án nhân dân (TAND) huyện Kiên Lương đưa ra xét xử. Tuy nhiên, TAND tỉnh tuyên hủy án sơ thẩm vì cho rằng việc thụ lý vụ án này không đúng pháp luật.

Phần đất của ông K đang canh tác ở Hòa Điền trước đây nhận chuyển nhượng từ ông N.T.N. Trước khi chuyển nhượng cho ông K, ông N nhận chuyển nhượng từ ông N.P.H. Trên đó, có một con kênh công cộng 1.500m2 để lấy nước phục vụ sản xuất. Năm 2004, ông H xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) dưới hình thức tự kê khai bao gồm con kênh công cộng này. Tại thời điểm đó, cán bộ địa chính xã Hòa Điền không kiểm tra thực tế thửa đất và Phòng Địa chính huyện Kiên Lương thiếu thẩm định hồ sơ trước khi trình Ủy ban nhân dân huyện cấp GCNQSDĐ cho ông H. Do đó, GCNQSDĐ của ông H được cấp bao gồm cả con kênh công cộng này.

Ngày 18-6-2012, ông H chuyển nhượng phần đất này cho ông N. Trong quá trình sử dụng, ông N san lấp con kênh công cộng để nuôi tôm, đồng thời mở con kênh mới có diện tích 1.734,5m2 và làm thủ tục cấp đổi GCNQSDĐ ngày 4-8-2015. Đồng thời, ông N mở một lối đi mới ông G và các hộ dân đi vào phần đất canh tác ở phía trong. Đến khi nhận chuyển nhượng phần đất này từ ông N, ngày 21-12-2016, ông K không cho ông G và các hộ dân có đất canh tác phía trong đi trên con đường mà ông N mở trước đây. Không đồng tình với việc làm này của ông K, ông G khởi kiện ông K lên tòa án, yêu cầu giao trả hiện trạng con kênh công cộng để làm lối đi và dẫn nước vào phục vụ sản xuất cho ông và một số hộ dân khác.

Ngày 20-6-2019, TAND huyện Kiên Lương chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của ông G về yêu cầu ông K trả lại con kênh dẫn nước và ghi nhận sự tự nguyện của ông K về việc trả lại con kênh này cho Nhà nước. Riêng yêu cầu mở lối đi trên phần đất của ông K thì tòa án không chấp nhận. Không đồng tình với phán quyết của TAND huyện Kiên Lương, ông G kháng cáo lên TAND tỉnh.

Mới đây, TAND tỉnh tuyên hủy và đình chỉ bản án sơ thẩm của TAND huyện Kiên Lương về tranh chấp lối đi và đường dẫn nước phục vụ sản xuất giữa ông G và ông K. TAND tỉnh nhận định, ông G xác định là khởi kiện yêu cầu trả lại con kênh công cộng cho Nhà nước, không phải đòi quyền và lợi ích cá nhân. Theo quy định tại Điều 187, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 và điểm b, khoản 1, Điều 2, Nghị quyết số 04/2017- NQ/HĐTP, ngày 5-5-2017 của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao hướng dẫn một số quy định tại khoản 1 và khoản 3, Điều 192, Bộ luật Tố tụng dân sự thì ông G không có quyền khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền, lợi ích công cộng và lợi ích của Nhà nước. Do vậy, việc TAND huyện Kiên Lương thụ lý yêu cầu khởi kiện và giải quyết chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của ông G là không đúng pháp luật.

Theo chủ tọa phiên tòa phúc thẩm, chỉ có cơ quan, tổ chức trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình mới có quyền khởi kiện vụ án dân sự để yêu cầu tòa án bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước thuộc lĩnh vực mình phụ trách hoặc theo quy định của pháp luật. Đối với vụ việc trên, ông G có thể làm đơn yêu cầu giải quyết theo trình tự thủ tục của pháp luật về khiếu nại, tố cáo. Trên cơ sở đó, các cơ quan, tổ chức theo chức năng có nhiệm vụ, quyền hạn liên quan giải quyết khiếu nại, tố cáo hoặc thực hiện quyền khởi kiện theo quy định pháp luật.      

MỸ CHI